Artikelen - Spirituele integratie: Het spirituele en het dagelijkse
Timothy Schoorel
Dit artikel is voor het eerst verschenen in het blad InZicht, uitgave november 2002.
Integratie in éénheid
Het is in wezen vreemd om te spreken van integratie van het spirituele en het dagelijkse leven want bewustzijn en ervaring zijn twee kanten van dezelfde munt, dezelfde éénheid. Het spirituele en het dagelijks leven zijn één en hetzelfde, want ervaring en bewustzijn bestaan niet los van elkaar. Het spirituele en het dagelijks leven zijn vanaf het eerste moment van de oerknal al compleet geïntegreerd. Toch heeft het woord 'integratie' vanuit verschillende invalshoeken veel betekenis.
Zoeken en zijn
Wanneer we het hebben over het samenkomen van spiritualiteit en het dagelijks leven, dan moeten we een onderscheid maken tussen de situatie van de zoeker en de situatie van de Jnani, de Zelf-Gerealiseerde mens. Een zoeker zoekt Verlichting, Waarheid, Vrijheid, terwijl een Jnani zichzelf kent als Waarheid en de zoekbeweging ten einde is gekomen. Voor de zoeker is spiritualiteit verbonden met zijn zoektocht, voor de Jnani is spiritualiteit het leven zonder zoektocht. Het leven van een Jnani is een integratieproces van het spirituele en het dagelijkse. Sommige leraren zeggen dat de zoeker gewoon het zoeken moet staken. Maar kan je dat als zoeker, of is het staken van je zoektocht dan niets anders dan een strategie om zo toch te vinden wat je zoekt? De natuurlijke weg is wanneer de zoektocht - door diepgaand onderzoek naar Waarheid - vanzelf oplost.
De zoeker
Spiritueel zijn betekent je sensitiviteit en alertheid inzetten om bekend te raken met je bewuste natuur. Je 'bewuste zijn' herkennen - dwars door al je ervaringen heen - als de basis van ieder moment van je bestaan. Daar vertoeven met je bewuste aandacht. Dat is de spirituele discipline, dat is de integratie van het spirituele en het dagelijks leven: het dwars door al je ervaringen heen herkennen van de waarnemendheid in je bestaan.
Meditatie
Om dit proces op gang te brengen kan een meditatie als vipassana je op weg helpen, maar dat is bedoeld als opstapje. Door een tijd lang de vipassana of een andere vorm van meditatie te doen, maak je een begin met de herkenning van je bewuste natuur in je leven. Dat is in ieder geval de opzet achter alle meditaties die gericht zijn op Zelf-Realisatie. Via meditaties word je op weg geholpen om je bewuste natuur ook in je dagelijks leven te herkennen en te blijven herkennen. Het is echter vreemd om van meditatie-beoefening weer een doel op zich te maken, dat is zoiets als iemand die wel eerst een huis bouwt maar dan vergeet om er in te gaan wonen. Meditatie is als een eerste kennismaking, de diepe vriendschap die volgt is de herkenning van je bewuste natuur in je dagelijks leven, in je leven van moment tot moment. Van meditaties naar een meditatief leven, dat is integratie.
Bewuste aandacht
Een andere manier - die in verschillende spirituele tradities naar voren wordt gebracht - om kennis te maken met je bewuste natuur, is door simpelweg je bewuste aandacht te geven aan dat wat je toch al ervaart. Je loopt over straat en voelt hoe je voeten het wegdek raken en de omgeving die je ziet neem je bewust in je op. De geluiden die je hoort, hoor je ook echt. Je drinkt een kopje thee, je voelt de stoom in je gezicht, het warme kopje aan je lippen, de thee je mond in stromen. Zo kan je je bewuste aandacht geven aan alles wat je meemaakt, ziet, hoort, ruikt, proeft en voelt.
Wees een licht voor jezelf
Door je aandacht te verleggen van je identiteit - wie je bent in de wereld - naar de bewustheid die aan je bestaan ten grondslag ligt, leer je jezelf zien als iets heel anders dan een identiteit, een persoon met een naam en een rol in de maatschappij. Je wordt je bewust dat er iets fundamentelers is dan die identiteit. Dat bewuste zijn, waar nooit iemand in de maatschappij je op zal wijzen, dat is de poort naar spirituele Verlichting. Maar een ieder zal dit zelf moeten onderzoeken, Zelf-Realisatie is alleen voor je weggelegd als je bereid bent om autodidact te zijn, want alleen met jouw ogen kan je zien. Zelfs de ogen van een Guru kunnen je uiteindelijk niet helpen. Zelf onderzoeken en zelf zien is integratie, op die manier komt spiritualiteit tot leven. Wees een licht voor jezelf, zei de Boeddha al eeuwen geleden en in de top 100 van spirituele adviezen staat die uitspraak al jaren op nummer 1.
Zelf-Realisatie
Het bekend zijn met je bewuste natuur is nog geen Zelf-Realisatie, maar het is wel zo'n beetje het enige dat je kunt doen om het Zelf, het Absolute te realiseren. Kunt doen en zal moeten doen, als je werkelijke interesse hebt in Zelf-Realisatie. Boeken en tijdschriften lezen - het nadenken over Zelf-Realisatie - heeft alleen nut als het je op het punt brengt dat je je bewuste natuur 'in levende lijve' gaat ontmoeten. Vanuit een diepe en complete herkenning van je bewuste natuur is het mogelijk om voor eeuwig in het Tijdloze te verdwijnen. Dit laatste boezemt de meeste mensen wat angst in, maar is tegelijkertijd toch waar iedereen naar op zoek is.
De Jnani
Wat betekent Zelf-Realisatie voor je als mens? Wat betekent het als je zojuist ontdekt hebt dat je menszijn in vergelijk tot het Absolute een illusie is, het maya waar de Hindoeïsten het over hebben?
Ben je nog aanspreekbaar? Laat je de moeilijke beslissingen aan het Goddelijke over of denk je toch nog na over het één en ander voordat je een bepaalde weg inslaat? Denk je überhaupt nog na of vertoef je vanaf het moment dat de Zelf-Realisatie tot bloei komt, tot in den eeuwigheid in een gelukzalige, gedachteloze stilte? Kan je nog een 'normaal bestaan' leiden? Zijn er nog angsten en verlangens? Stel je jezelf nog doelen of hou je je daar verre van... als je maar lol en lief hebt? Is er nog een ontwikkeling in je leven? Zoek je een grot op in de Himalaya of trek je de wereld rond om mensen over het fenomeen van Zelf-Realisatie te vertellen? Of ga je, nu je op het spirituele vlak toch niets meer te zoeken hebt, solliciteren bij een organisatie als de Verenigde Naties met de bedoeling om het menselijk lijden te verlichten?
Een Jnani, een Gerealiseerd mens, leeft zoals het hem of haar goeddunkt en uitkomt. Hoe kan het ook anders, hoe zou je anders van een leven van vrijheid kunnen spreken? Je kunt een Gerealiseerde niet binden aan gedragsregels zoals die in de Bijbel of de Koran te vinden zijn. Een Jnani leeft zijn menselijke natuur, zijn natuurlijke intelligentie, zijn natuurlijke compassie.
Zoals het is
Maar een Jnani is ook een mens met een achtergrond met wellicht zelfs emotionele problemen, of problemen van een andere aard. Voor zover die problemen nog oplosbaar zijn zullen ze zich in de loop der tijd waarschijnlijk wel oplossen. Maar er kunnen ook problemen zijn die wellicht nooit opgelost zullen worden. Aan ziektes en sterfelijkheid valt bijvoorbeeld niet te ontkomen, ook een Jnani loopt wel eens een griepje op of sterft misschien aan kanker. In het Absolute zijn er geen problemen, maar in het Relatieve ontkom je er niet aan! En voor een Jnani is het duidelijk dat hij zowel het Absolute als het Relatieve is, zowel Niets als Alles. Dát is non-dualiteit, de essentie van de Advaita Vedanta.
Na Realisatie mag het leven voor het eerst zijn zoals het is, inclusief alle weerstanden, twijfels, angsten, verlangens, je ingeboren intelligentie en karaktereigenschappen. Allerlei neigingen zoals onderdrukte angsten, seksuele obsessies, onvervulde verlangens, voor het eerst mogen ze helemaal gezien worden, je leven zoals het werkelijk is. Het hele gebeuren, alle kleuren van de regenboog plus zwart en wit.
Leven als Liefde
Dat wat de menselijke psyche ooit als zelfbescherming heeft onderdrukt, komt op een gegeven moment naar boven omdat het ineens overduidelijk is dat een zelf, als een afgescheiden ik, niet meer dan een relatieve werkelijkheid is, niet de absolute en onveranderlijke Waarheid van het bestaan. De stoelpoten zijn onder het onderdrukkingsmechanisme van de psyche weggezaagd waardoor die dingen die nooit gezien mochten worden een kans krijgen om op te lossen in het daglicht van het bewuste zijn. In het zien, doorvoelen en doorleven lossen die dingen zich op, als ze recht in de ogen zijn gezien. De basis weerstand tegen het leven heeft zich in de Jnani opgelost in de herkenning van de Liefde die hij of zij is. Wanneer het leven - inclusief alle dynamiek - mag zijn wat het is, leef je als Liefde.
Karma
Het kan zelfs voorkomen dat een Jnani dingen die collectief onderdrukt worden voor de voeten krijgt geworpen - het leven weet dan geen andere manier om die dingen aan het voetlicht van bewuste aandacht te brengen dan via de ogen van een Jnani. Dit is de verwerking van een persoonlijk en collectief Karma, zou je kunnen zeggen. Het leven wil simpelweg in z'n totaliteit gezien worden. Dit verwerkingsproces dat zich afspeelt in het leven van een Jnani transformeert zijn of haar leven tot een natuurlijk fenomeen. De onnatuurlijke zaken komen aan het licht, worden zonder weerstand gezien en doorleefd en lossen op in het Uiteindelijke.
Zo zijn er dus Gerealiseerden die de wereld rondtrekken om te vertellen over Zelf-Realisatie. Meestal vanuit compassie. Maar misschien ook omdat iets dat een grote indruk gemaakt heeft zich daarna weer uit wil drukken. Of omdat er nog een verlangen is om in het centrum van de belangstelling te staan wat nooit eerder gezien en geleefd mocht worden. Hoe dan ook, het leven leeft zich uit, vertelt zijn verhaal. De golven van de oceaan spelen hun spel van vorm en beweging terwijl de oceaan zelf in diepe rust is. Dat is de situatie van de Jnani.
De Natuurlijke Staat
De situatie van een zoeker verschilt hiervan. In die zin, dat de grenzenloze oceaan niet gekend is, alleen het spel van de golven wordt gezien. De bewegingloze oceaan lijkt zich aan de aandacht te ontrekken waardoor er een onnatuurlijke spanning kan ontstaan in het spel van de golven. Een Jnani is niets anders dan het geheel van lichaam, denken, voelen en bewustzijn waarbinnen een essentiële ontspanning heeft plaatsgevonden. In de kern, in de essentie van zijn of haar leven is er ontspanning, daarom kan je spreken van de 'natuurlijke staat'. Alle onnatuurlijke spanningen in het leven van een Jnani komen geleidelijk aan tot ontspanning, zoals het water op een berg van nature een weg naar beneden zoekt om in de oceaan tot rust te komen.
Schoonheid
Los van dit hele verhaal is de herkenning van schoonheid in het leven - op wat voor gebied dan ook - een natuurlijke integratie van het spirituele en het dagelijks leven. Iedereen die schoonheid ziet en herkent in het leven, houdt op dat moment de hand van God vast, bij wijze van spreken. En die momenten zijn er vaker dan we denken.
Timothy Schoorel, september 2002